Wat is Exposure Bracketing

Als er iets is wat ik keer op keer kan blijven herhalen, dan is het dit wel: de automaat (ook wel de groene stand genoemd) geeft niet automatisch de beste beelden! Het kan vaak goed gaan, maar toch is het vaak net niet wat je bedoelt. Vaak eindig je met foto’s die net te licht of net te donker zijn naar je smaak. Je model heeft precies een zwart gezicht gekregen, terwijl de ondergaande zon in de achtergrond perfect oranje is. Dat is voor mij de reden om zoveel mogelijk mensen er van te overtuigen dat de automaat echt een ‘noodstand’ is. Niet voor niets zit op de hoger gesegmenteerde niet eens meer zo’n automaatknop. Ik vind het belangrijk dat je weet hoe het in de Manuele stand werkt. En weet je wat? Exposure Bracketing (ook wel belichtingstrapje genoemd, maar op de meeste camera’s heet het gewoon Bracketing) is één van de basiszaken om te kennen en te kunnen. ;-)

Automatisch Licht meten op de camera

Maar wat is nu eigenlijk Exposure Bracketing? We weten (denk ik) allemaal wel dat de lichtmeting van de camera in bepaalde situaties niet al te best te vertrouwen is. Het meeste bekende voorbeeld daarin is wel de sneeuw. Het is zo licht en helder dat de het camera in verwarring brengt. De lichtmeter ‘denkt’ dat er teveel licht in beeld is terwijl dat in werkelijkheid niet het geval is. Maar het resultaat is dat de camera zal onderbelichten waardoor je uiteindelijk met een grijze sneeuwfoto achterblijft. En dat is natuurlijk niet de bedoeling. Om dit probleem op te vangen kun je de toevlucht nemen tot Exposure Bracketing. Dit wordt ook wel een belichtingstrapje genoemd. Maar omdat in de cameramenu’s altijd wordt gesproken over Exposure Bracketing zal ik verder ook deze term gebruiken. Exposure Bracketing is niets meer dan een aantal foto’s van dezelfde scene maken, waarbij de belichting één keer een belichtingswaarde (een stop of deel daarvan) hoger is en één keer dezelfde belichtingswaarde lager is dan de belichting die de camera heeft gekozen. Op vrijwel elke camera kun je de componenten die de belichting bepalen –diafragma, sluitertijd en ISO- instellen in stappen van 1/3e stop. En negatieve waarde betekent een onderbelichting waardoor de foto donkerder wordt, terwijl een positieve waarde een overbelichte foto geeft die dus lichter wordt. Exposure Bracketing kan op enkele manieren ingesteld worden. Op veel camera’s zit een functie waarmee de camera zelf meerdere (3, 5, 7 op zelfs 9) foto’s zal maken. Heb je dat niet, dan zul je met behulp van de Belichtingscompensatieknop handmatig moeten plussen en minnen. Gebruik je de Diafragmavoorkeuze (A of Av) dan zal de camera compenseren in de sluitertijd. Gebruik je de Sluitertijdvoorkeuze (S of Tv) dan zal de camera compenseren in het diafragma. Fotografeer je in de Manuele stand, dan kun je zelf bepalen waar je compenseert.

Waar is Exposure Bracketing goed voor?

Fotografeer je in een Diafragma- of Sluitertijdvoorkeuze dan kan Exposure Bracketing de kwaliteit van je foto verbeteren door je simpelweg meer keus te geven achteraf. Je hebt gewoon meer foto’s om uit te kiezen. Elke scene heeft dan minstens drie foto’s. Het is dan aan jou om de beste eruit te kiezen. Natuurlijk moet je dit niet continue gebruiken. Maar bijvoorbeeld bij lastige lichtomstandigheden kan het wel een uitkomst zijn. Of wanneer je even je camera aan een vriend overhandigt, die geen idee heeft wat hij of zij moet instellen. Automatische Exposure Bracketing is niet ideaal wanneer je een bepaald gevoel of emotie wilt vastleggen. De camera zal een serie opnames achter elkaar maken. Maar het is dan niet gezegd dat de best belichte foto ook de juiste expressie heeft! Dit brengt me bij het volgende punt. Waar Exposure Bracketing uitstekend kan helpen bij een statisch onderwerp, zoals hierboven, werkt het niet onder alle omstandigheden. En dan (bijvoorbeeld bij portretfotografie) is de handmatige belichtingscorrectie gewoon beter. In zo’n situatie moet je gewoon direct een juiste belichting kunnen gebruiken. Gewoon aan het begin van de sessie testopnames maken totdat je de belichting naar tevredenheid hebt ingesteld. Is het eenmaal goed, dan kun je er op vertrouwen dat de rest van de opnamen ook correct zijn. En dat betekent dat je al je energie kunt richten op het vastleggen van de gewenste emoties.

Exposure Bracketing bij Manueel fotograferen?

Dat kan inderdaad. Exposure Bracketing bij Manueel fotograferen betekent niks meer of minder dan twee extra foto’s maken, met een verschillende belichtingswaarde. De gemakkelijkste manier om dat te doen is door de sluitertijd steeds aan te passen. Alle digitale camera’s werken tegenwoordig met stapjes van 1/3e stop, zowel bij diafragma als bij sluitertijd als ook bij ISO-waarde. Niet zo moeilijk dus. Je moet alleen wel steeds zelf de waarden aanpassen. Het is ook goed mogelijk om de belichtingswaarde aan te passen met het diafragma of de ISO-waarde. Maar je moet wel goed begrijpen dat deze waarden veel meer invloed hebben op het beeld dan alleen maar de belichting. Zo heeft de ISO invloed op de hoeveelheid ruis in de foto, terwijl bij het diafragma de mate van scherptediepte kan wijzigen. En dat wil je meestal niet hebben in één serie. De sluitertijd is de veiligste waarde om aanpassingen in te doen. Maar er zijn situaties waarbij ik toch de toevlucht neem tot het veranderen van de ISO-waarde in plaats van de sluitertijd. Bijvoorbeeld wanneer ik een actiefoto wil maken en de sluitertijd niet onder 1/400e wil laten zakken, dan wijzig ik gewoon de ISO-waarde. Of, in een situatie van weinig licht en je toch een bepaalde sluitertijd nodig hebt om zonder bewegingsonscherpte te fotograferen. Ook dan zoek ik de extra stops in het aanpassen van de ISO-waarde. Uiteindelijk kunnen de foto's die gemaakt worden met Exposure Bracketing ook gebruikt worden voor een HDR-foto: In de analoge tijd zou het vaak gebruik maken van Exposure Bracketing een behoorlijke geld- en materiaalverspilling zijn. Hoewel ik weet dat ook toen de ze belichtingstrapjes gemaakt werden. Maar nu, in het digitale tijdperk gelden die factoren niet meer. Een extra foto meer of minder kost geen geld. Wel opslagruimte. En, de grote keerzijde hiervan is: het kost je tijd. Tijd om later uit te zoeken welke foto nu de beste belichting heeft. En tijd heeft ook zijn waarde, want je krijgt het maar één keer. Mijn advies is heel simpel: zorg ervoor dat je deze techniek kent en dat je hem in voorkomende gevallen kunt toepassen. Maar doe je het te vaak, dan komt later achter de computer de keerzijde in de vorm van al het uitzoekwerk!