Het toepassen van de Derdenregel

Hoewel het soms nodig kan zijn om een onderwerp centraal in het kader te plaatsen, kun je een interessanter, gebalanceerder en krachtiger beeld neerzetten door het juist niet centraal te plaatsen. Dit zorgt ervoor dat het oog van de kijker door het beeld heen geleid wordt.

Een centraal geplaatst onderwerp concentreert alle aandacht op het midden van de foto en daar blijft het dan bij. Dat geeft al gauw het gevoel van een plat beeld. Wanneer je puur een regisserend beeld wilt neerzetten, dan kan dit natuurlijk juist de bedoeling zijn, maar je kunt je compositie heel eenvoudig versterken door het aandachtspunt uit het midden te halen.

Ken de regels

Een van de meest genoemde regels in de fotografie om het oog van de kijker te leiden naar het meest interessante punt in de foto is de Regel van Derden ook wel Derdenregel genoemd. Ongetwijfeld heb je al eens van deze regel, die al eeuwen geleden door schilders is bedacht, gehoord van andere fotografen, uit een tijdschrift of op een forum.

Het idee achter deze regel is dat je kader opgedeeld wordt in 9 gelijke delen door middel van 2 horizontale en 2 verticale lijnen. En wanneer je nu het onderwerp of een deel van de scene op of bij een kruispunt van deze lijnen plaatst leidt je het oog van de kijker door de foto. Dit geeft dit een beter gebalanceerde compositie. Probeer het maar eens, je zult versteld staan hoe kleinere onderdelen ineens dominant kunnen worden in het grotere geheel!

Breek de regels

Natuurlijk kan niet elke foto gemaakt worden conform de Derdenregel, anders zou je eindigen in een grijze brei met allemaal dezelfde soort foto's. Soms behoeft een compositie slechts een kleine verschuiving van het onderwerp uit het midden. Of probeer het onderwerp eens helemaal aan de rand van het kader te plaatsen.

Beperk je niet tot één compositie, daarmee beperk je jezelf teveel! In het digitale tijdperk heb je geen excuus meer om weinig plaatjes te schieten. Toch zullen er ook situaties zijn waarbij er maar één mogelijkheid is, en dat is om je onderwerp pal in het midden te plaatsen. En als het jouw bedoeling is om juist dààr de aandacht van de kijker te richten, dan is daar ook niets mis mee.

Stel je eens voor dat je op safari bent en er rent een leeuw op je af. Gesteld dat je dan gewoon in de auto zit is dit wellicht zo'n moment om het onderwerp centraal te plaatsen. Als je van de zenuwen je camera in ieder geval stil kunt houden! In de praktijk moet je het dier wel centraal plaatsen, omdat daar je meest gevoelige autofocuspunt ligt.

Close ups

Deze Regel van Derden kan toegepast worden op elk onderwerp. Je bent niet beperkt tot landschappen en ander groothoekwerk. Pas de Gulden Snede ook eens toe op een gezicht, een bloem of een macrofoto. Plaats het deel wat je wilt benadrukken eens op het kruispunt van lijnen.

Maak gebruik van lijnen

Leer jezelf patronen, licht en lijnen te zien. Dat zal je best helpen om de kracht van jou onderwerpen te benadrukken. Diagonale lijnen kunnen daarbij helpen, in het bijzonder wanneer een korte lijn aan de ene zijde gecombineerd wordt met lange lijnen aan de andere zijde. Lijnen die het oog leiden naar een centraal onderwerp voorkomen dat het een statisch geheel wordt, het geeft als het ware beweging in de foto.

Sta ook eens vroeg op, of ga er laat op uit en kijk hoe het licht valt op de verschillende elementen in het landschap. Een gebouw of een heuvel badend in het warme zonlicht, uit het midden geplaatst tegen een donkere schaduwrijke achtergrond zal zeker de aandacht van de kijker trekken.

Panorama's

De Derdenregel kan op elk formaat worden toegepast: vierkant, rechthoekig, panorama, het maakt niet uit. Zo lang je het kader kunt opdelen in de 2 horizontale en verticale lijnen kan de regel worden toegepast. Kijk eens naar onderstaande foto. Het licht is feitelijk het hoofdonderwerp. Door dat uit het midden te plaatsen laat je de kijker vrij om het oog over de hele foto te laten dwalen, het oog valt toch altijd weer terug op hetzelfde punt.

Het punt rechts bovenin voelt het krachtigste aan, en dat is waar de eerste blik valt. Er is ook genoeg interessants te zien in de voorgrond om de compositie te vullen, maar toch weer niet zo krachtig dat het oog niet steeds terugvalt op het hoofdonderwerp, het lichtste deel van de foto.