De Basis van Belichting: Sluitertijd
27 oktober 2009 
2 min. leestijd

De Basis van Belichting: Sluitertijd

Afhankelijk van je model camera heb je de beschikking over sluitertijden van supersnel, van 1/8000s tot wel enkele minuten. De meeste digitale camera’s hebben ook nog de optie om de sluiter voor onbeperkte tijd te openen (bulb-functie in de meeste camera’s) zodat je hiermee foto’s kunt maken met een extreem lange sluitertijd, uren lang, mocht je dat willen. In de basis bepaalt de sluitertijd de tijdsduur dat het licht door de lens op de sensor valt. Of anders gezegd, de sluitertijd bepaalt hoelang de sluiter open staat. De sluitertijd wordt aangegeven in seconden, of fracties van een seconde. Een sluitertijd van 1/250s is korter dan 1/60s. In het eerste geval blijft de sluiter 1/250e deel van een seconde open staan, in het tweede geval is dat 1/60e deel van een seconde. Laten we dit eens praktisch vertalen. Stel dat je een foto wilt maken en de camera vertelt je dat hij, om een correcte belichting te krijgen, een sluitertijd van 1/60s nodig heeft. Dat betekent een langzame sluitertijd. Wellicht heb je in dat geval een statief nodig, of iets waarop je de camera kan laten rusten om bewegingsonscherpte te voorkomen. In een ander geval, wanneer de camera een sluitertijd van 1/250s aangeeft, heb je te maken met een snelle sluitertijd. Dan heb je geen statief of iets anders nodig. In feite wil dat zeggen dat er voldoende licht aanwezig is om (snel) een foto met een correcte belichting te maken. Dit geeft je de mogelijkheid om onderwerpen te bevriezen, zoals een fietser, motor of auto. Wanneer je een bepaalde sluitertijd selecteert, moet je van tevoren wel weten wat je er mee wilt bereiken. Wil je de actie bevriezen? Dan moet je een korte sluitertijd gebruiken. Wil je beweging laten zien door een langsrijdende auto mee te trekken, dan moet je juist een lange sluitertijd kiezen. Zonder het al te technisch te willen maken, moeten we het toch even hebben over ‘stops’. Het is niet anders…. Er zijn heel veel technische termen in omloop in fotografieland en hoewel veel daarvan gewoon saai zijn, is het goed om te weten dat ze bestaan. Je leercurve zal iets gemakkelijker zijn als je weet waarom bepaalde dingen gebeuren. Het woord ‘stops’ zal hier nog wel vaker vallen, zeker wanneer we het gaan hebben over f/stops, ons volgende onderwerp. Je moet er maar aan gewend raken! Het is echt niet zo moeilijk, zeker niet met de hedendaagse camera’s, die al het rekenwerk voor ons doen. De ‘stop’ waar we het over gaan hebben is hoeveelheid licht de camera binnenkomt en de tijdsduur dat het licht op de sensor valt. Elke keer wanneer de sluiter iets langer openblijft (en meer licht doorlaat) of wanneer de sluiter korten openblijft (en minder licht doorlaat) spreken we over een stop meer of een stop minder. Bekijk dit diagram eens: Diagram f/stops diafragma - Moor Fotografie Zie je hoe klein het gat in het eerste plaatje (f/16) is? Ik kan me voorstellen dat dit in het begin een wat lastige materie is, maar wat je vooral moet onthouden is hoe hoger het f/getal, hoe kleiner het diafragma is. Dit diagram kun je ook terugvinden in het artikel over f/stops. Dus, met een diafragma van f/16 komt er weinig licht door de lens. Dit betekent dat de sluiter in verhouding wat langer open moet staan om een scene goed te belichting. Met een diafragma van f/2 staat de lens bijna helemaal open, en komt er veel licht door de lens. Dit betekent dat een relatief kortere sluitertijd nodig is. Een heleboel getallen en gereken hier met al deze sluitertijden en f/stops. Als je eens kijkt naar je camera zul je zien dat de sluitertijden lopen in een trapje, bijvoorbeeld 1/500, 1/250, 1/125, 1/60, enzovoorts. Deze getallen zullen meer voor je gaan spreken als je
Over de schrijver
Je las zojuist een blog van mij, Peter van Veen Wil je meer van dit soort blogs lezen? Meld je dan hier aan voor mijn geregelde mails. Mooi meegenomen: als bonus ontvang je dan een gratis e-book over hoe je nooit meer onscherpe natuurfoto's gaat maken. Wil je betere (natuur)foto's maken? Dit is wat ik voor je kan doen: • De cursus Basiskennis Fotografie - in korte tijd de basis van fotograferen onder de knie krijgen • De Masterclass Serie - 12 diverse opdrachten incl. feedback door mij • De Fotografie Praktijkschool - toegang tot al mijn cursussen, trainingen en mijn feedback
Geertje
Door

Geertje

op 27 Oct 2009

Duidelijk artikel. Zit met een probleem. Vanavond mag ik de opening van Culturalis Theater fotograferen. Dat gebeurt binnen, maar flitsen is verboden (een statief dito) en ik denk dat het licht niet optimaal zal zijn. Verder dan F4 kom ik met mijn camera (Canon 350D) niet. Maar omdat ik actiefoto's verwacht zit ik met de sluitertijd vast. De minimale sluitertijd zal ik dan toch wel op 1/60 moeten instellen om zo weinig mogelijk bewogen foto's te krijgen. Wat denk jij? Is deze keuze goed? En moet ik dan een ISO waarde van 800 (als het kan 400) instellen? (Deed alles altijd automatisch, dus probeer zo veel mogelijk de boeken erbij te halen; helaas kan ik de situatie daar niet bekijken :-( ) Bedankt! Gera

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 27 Oct 2009

Da's een lastig verhaal, Gera.... Even analyseren: de belichting wordt opgebouwd met behulp van de sluitertijd, het diafragma en de ISO. In het diafragma zit weinig rek meer in, je kunt niet lichtsterker gaan dan f/4. Kun je misschien nog ergens een lichtsterkere lens lenen? Qua sluitertijd zou ik als richtlijn aanhouden dat die minimaal 1/brandpuntafstand moet zijn. Ik weet niet welke lens je gaat gebruiken, maar stel dat je op 200mm gaat zitten, dan zal je sluitertijd minimaal 1/200 moeten zijn om enigszins scherpe foto's te kunnen maken. Wat blijft dan nog over? De ISO waarde. Gezien de leeftijd van je toestel ben ik bang dat een ISO van 400 of hooguit 800 echt het maximaal haalbare is. Waarschijnlijk zul je bij 800 al met anti ruis software (Noise Ninja, Neat Image) in de weer moeten. Of wellicht zit in Photoshop Elements ook wel een filter om de ruis tegen te gaan. Ik zou 1)testen of je op ISO 800 uit de voeten kunt zonder al teveel ruis en 2)me concentreren op een zo stabiel mogelijke houding om te fotograferen. Dus camera goed tegen je gezicht aan drukken en je ellebogen strak tegen je lichaam. Succes vanavond bij het Culturalis Theater!

Geertje
Door

Geertje

op 27 Oct 2009

Bedankt voor je toelichting! Maakt me al een stuk zekerder. Helaas is het lenen van een andere lens geen optie. Gelukkig mag ik in het persvak, dus had eigenlijk al besloten de 18-55 mm lens te gebruiken (en niet de telezoomlens) om zo veel mogelijk lichtopbrangst te behouden (liever croppen dan te onderbelichte foto's). De camera kan tot 1600 ISO, dus inderdaad, daar kom ik een eind mee weg al heeft 1600 inderdaad een enorme ruis; 800 gaat wel. (En Adobe Elements heeft idd. een mooie ruisonderdrukking:-) )

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 27 Oct 2009

@Geertje: uit ervaring (geen leuke...) met mijn Nikon D50 weet ik dat je beter niet op de maximale ISO waarde kunt gaat zitten. Mij lijkt 800 dan wel de max.

Geertje
Door

Geertje

op 27 Oct 2009

Dank je voor de waarschuwing. Ik hou het op 800 en eet wel een extra boterham tegen het trillen :-D

Niwla
Door

Niwla

op 27 Oct 2009

Wat mij erg helpt is het gegeven dat de diafragma-grootte aangegeven wordt in een breuk. Dus f/16 is eigenlijk 1/16de. Daarom is f/8 (1/8ste) groter dan f/16 (1/16de). Daarom: hoe groter het f-getal, hoe kleiner de opening van je diafragma. Dit kwam ik in beide artikelen niet tegen maar is voor mij wel makkelijk "ezelsbruggetje".

eveline
Door

eveline

op 18 Aug 2010

Super! Duidelijke uitleg! Moet het nog even verwerken maar ben hierdoor nu wel een stuk wijzer! Ik heb een vraag en hoop dat je even tijd hebt deze te beantwoorden... ik heb een studioset exella 500 en een canon 5D en een 24-105mm lens. Achtergrond papier wit. HOE krijg ik een hele familie scherp en tegelijkertijd de achtergrond wit! De achtergrond wijkt steeds behoorlijk van wit af. Ik heb geen lichtmeter en geen grijskaart. groetjes Eveline

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 18 Aug 2010

Dat hoor ik graag! :-) Hoe krijg je de hele familie scherp? Tja, dat draait om scherptediepte. Ik weet niet met welk diafragma je fotografeert in zo'n situatie, maar ik zou beginnen met f/8 en zonodig hoger. Wat ook helpt is te zorgen dat men lekker dicht op elkaar staat. Geeft ook nog eens een wat intiemer effect aan zo'n foto. Hoe krijg je de achtergrond wit? Door te zorgen dat er behoorlijk veel licht op valt, liefst nog egaal verspreid... Ideaal zou (denk ik) zijn 2 flitsers op de achtergrond, aan beide zijden eentje. Maar dat is natuurlijk afhankelijk van het aantal flitskoppen die je hebt. Ik hoop dat je hiermee iets verder kunt!

at fettif
Door

at fettif

op 28 Aug 2010

wat zijn de instelingen voor bliksem opnamen canon eos 500 d hoe te doen voor een sluiter open laten ?

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 31 Aug 2010

Nog niet eerder zelf gedaan, maar ik zou het eens proberen met een klein diafragma (f/16) en dan de sluiter open laten staan. De sluitertijd kan bij de meeste camera's tot maximaal 30 seconden opengezet worden. Wil je een langere sluitertijd, dan moet je voor de 'bulb' stand kiezen. Dan moet je zelf de sluiter openen en weer sluiten. Waarschijnlijk zul je best wel last hebben van omgevingslicht, zoals straatverlichting, etc. Je zou kunnen overwegen om de lens tijdelijk af te dekken met een stevig stuk papier. Maar vooral: gewoon eens proberen. Daar leer je het meeste van!

Camerabespreking: | erikmarien1
Door

Camerabespreking: | erikmarien1

op 29 Dec 2014

[…] plussen en minnen. Gebruik je de Diafragmavoorkeuze (A of Av) dan zal de camera compenseren in de sluitertijd. Gebruik je de Sluitertijdvoorkeuze (S of Tv) dan zal de camera compenseren in het diafragma. […]

Reactie plaatsen