Belichting en de camera instellen
11 oktober 2022 
5 min. leestijd

Belichting en de camera instellen

Wanneer je je eerste stappen zet in de fotografie merk je al snel dat het van groot belang is dat je begrijpt wat een f-stops is en dat je weet hoe je de goede belichting vertaalt naar de juiste camera-instellingen. Leer je dat niet, dan worden al je foto’s al snel veel van hetzelfde. Belichting en f-stops zijn de sleutels op je camera tot het succes. En met succes bedoel ik een goede en/of spannende foto. Deze sleutels maken of breken je foto. Belichting en je camera instellen Zet je de belichting niet goed, dan zijn je foto’s mislukt. Dat kan eigenlijk ook niet meer gered worden in Photoshop of Lightroom of welk ander programma ook. Dat is niet helemaal waar, maar het ziet er dan ook wel ‘gered’ uit. Soms krijg je maar één kans om de foto te maken. Is de belichting dan niet goed, dan krijg je een middelmatige of gewoon slechte foto. Gelukkig hebben alle camera’s gemakkelijk te doorgronden belichtingsinstellingen. De belichting is opgebouwd uit drie componenten. Deze drie kun je allemaal apart instellen op je camera. Op sommige camera’s is het zelfs mogelijk om een preview te krijgen, nog voordat de foto gemaakt is. Echter is er niet altijd tijd genoeg om de preview te bekijken, daarom is het belangrijk dat je goed weet hoe je snel de belichtingsinstellingen kunt aanpassen. Belichting en je camera instellen

Hoe is de belichting opgebouwd?

De juiste belichting bestaat uit de f-stop, ook wel diafragma genoemd, de tijdsduur van de belichting, ook wel de sluitertijd genoemd en de ISO waarde, wat vroeger filmgevoeligheid heette. Als eerste stel je de ISO (400 en hoger) in. Bij weinig licht een wat hogere ISO, bij veel licht een lagere ISO (400 of lager).
De f-stop, of het diafragma bepaalt de scherptediepte. Een hoog getal betekent een kleine lensopening met een lange scherptediepte. Zowel de voorgrond alsook de achtergrond zullen min of meer scherp zijn. Gebruik je grotere lensopeningen (bijvoorbeeld f/2,8 of f/4) dan geeft dat een korte scherptediepte en daarmee zal het onderwerp wel scherp zijn, maar de achtergrond slechts vaag. Belichting en je camera instellen De belichting is nu afhankelijk van het diafragma. Hoe kleiner de lensopening, hoe meer licht nodig is om de juiste belichting te bereiken. Bij een grotere lensopening is er veel minder licht nodig en daarmee dus een kortere belichtingsduur ofwel een kortere sluitertijd. De ingebouwde lichtmeter van je camera helpt je bij het vinden van de juiste instellingen. Helaas heb je niet altijd voldoende tijd om de juiste instellingen te bepalen. Dan is het van belang om vooraf de instellingen de bepalen en je daarna te concentreren op het maken van de foto’s. Belichting en je camera instellen Het leren combineren van deze drie parameters (ISO, Diafragma, Sluitertijd) is niet zo moeilijk wanneer je weet hoe je je camera moet gebruiken. Ofwel: Ken Je Camera! Weten wat er met de belichting gebeurt in combinatie met sluitertijd en diafragma is uiteraard ook erg belangrijk. Daarnaast zijn er een paas andere dingen waar je rekening mee moet houden bij het instellen voor de juiste belichting. Zo heeft elke lens een maximale diafragmaopening. Die vind je op de lens vermeld. Zo kan een 70-300mm f/4-5.6 telelens als deze helemaal ingezoomd is op 300mm een maximale diafragmaopening hebben van f/5.6 wat betekent dat je een langere sluitertijd nodig hebt dan wanneer je een 300mm f/2.8 lens gebruikt. OF een combinatie met een hogere ISO waarde. Lenzen worden vaak aangeduid met termen als ‘snel’ of ‘langzaam’. Dat heeft altijd te maken met de maximale diafragmaopening. Zo kun je de genoemde 70-300mm f/4-5.6 telelens als ‘langzaam’ aanduiden en de 300mm f/2.8 als ‘snel’. Belichting en je camera instellen De beste manier om belichting te leren is een soort van stilleven op te zetten daarop met de camera oefenen met diverse combinaties van instellingen. Op die manier kun je goed leren doorgronden wat je camera wel of niet kan voor jouw vorm van fotografie. Start met de laagste instellingen voor het diafragma, de sluitertijd en de ISO waarde. Verander het diafragma steeds met 1 stop (meestal 3 klikjes) tot het maximum. Doe hetzelfde voor de sluitertijd en als laatste ook voor de ISO waarde. Vergelijk elke foto met elkaar en bekijk welke verandering heeft plaatsgevonden. Je kunt dit ook nog eens herhalen met een andere setting, zoals spelende kinderen, een hond, een portret, een landschap of wat dan ook. Hoe meer je praktisch oefent en alle verschillende instellingen test, hoe gemakkelijker het je afgaat wanneer je ‘voor het echie’ aan de slag gaat. Belichting en je camera instellen

Wat is een stop licht?

Hierboven is de term 'stop' of 'lichtstop' als eens gevallen. Maar wat is een stop nu eigenlijk? Het is een beetje fotografenjargon, maar wel een heel belangrijke term als je de belichtingsdriehoek, bestaande uit diafragma, sluitertijd en ISO, wilt begrijpen. Een stop is niets meer of minder dan een halvering of verdubbeling van de hoeveelheid licht. Het diafragma gaat van f/4 naar f/5.6; dat is een halvering en dus 1 stop minder licht. De sluitertijd gaat van 1s naar 2s; dat is een verdubbeling en dus 1 stop meer licht. De ISO gaat van 400 naar 200; dat is een halvering en dus 1 stop minder licht. Het mooie hiervan is dat de stops soort van inwisselbaar zijn. Bijvoorbeeld: het diafragma gaat van f/11 naar f/8 (1 stop meer) en de sluitertijd gaat van 1/100s naar 1/200s (1 stop minder). Per saldo verandert er aan de belichting van de foto helemaal niets. Hiermee is ook meteen het belang aangetoond van het kennen van de rijtjes. Voor sluitertijd en ISO is dat nog redelijk gemakkelijk, want die waarden halveren of verdubbelen steeds. Bij het diafragma is het wat lastiger. Vreemdere getallen en vooral: hoe groter het getal wordt, hoe kleiner de lensopening en hoe minder licht. Dat voelt vaak onlogisch aan. Maar probeer die getallen eens als een breuk te zien, want dat zijn het in feite. De / in de diafragma-aanduiding staat daar voor. Dan is het logischer dat een diafragma van f/4 (1/4) veel groter is dan een diafragma van f/16 (1/16). Want 1/4 deel van een taart is veel groter dan 1/16 deel van de taart. Belichting en je camera instellen
Over de schrijver
Je las zojuist een blog van mij, Peter van Veen Wil je meer van dit soort blogs lezen? Meld je dan hier aan voor mijn geregelde mails. Mooi meegenomen: als bonus ontvang je dan een gratis e-book over hoe je nooit meer onscherpe natuurfoto's gaat maken. Wil je betere (natuur)foto's maken? Dit is wat ik voor je kan doen:• De cursus Basiskennis Fotografie - in korte tijd de basis van fotograferen onder de knie krijgen • De Masterclass Serie - 12 diverse opdrachten incl. feedback door mij • De Fotografie Praktijkschool - toegang tot al mijn cursussen, trainingen en mijn feedback
Cor de Lange
Door

Cor de Lange

op 07 Feb 2017

Hoi Peter, Wat een heerlijke informatie stuur je ons weer toe. Het D.I.S blijft altijd weer een puzzel voor mij. Hier kan ik wat mee. Bedankt voor het versturen van deze. Groet, Cor de Lange.

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 08 Feb 2017

Graag gedaan Cor. Doe er je voordeel mee!

Rudolf de Keijzer
Door

Rudolf de Keijzer

op 07 Feb 2017

Beste Peter je bent een sympathieke leermeester en een superfotograaf Je hebt in Nederland forograferen een nieuw betekenis gegeven. Proficiat,Ga zo door.Ik ben ook trots op je Kinderen en je vrouw.

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 08 Feb 2017

Dank, dank, dank, Rudolf!

Francis
Door

Francis

op 07 Feb 2017

Dag Peter , Hartelijk dank voor de goede uitgebreide informatie , hoe je gemakkelijk kan leren werken om een goed belichte foto te maken. Vele groeten. Francis

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 08 Feb 2017

Graag gedaan, Francis!

Maria
Door

Maria

op 07 Feb 2017

Het blijven interessante stukjes over fotografie. Soms nieuwe items , soms even een opfrissing. Dank je wel Peter.

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 08 Feb 2017

Graag gedaan, Maria!

Johan toren
Door

Johan toren

op 08 Feb 2017

Peter Je stelt: Bijvoorbeeld: het diafragma gaat van f/8 naar f/11 (1 stop mee) en de sluitertijd gaat van 1/100s naar 1/200s (1 stop minder).Mijn mening: Als er minder licht binnenkomt wordt de sluitertijd langer ipv sneller. Of zie ik dit verkeerd. Verhoging van f getal, dus kleiner diafragma geeft verlaging sluitertijd

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 08 Feb 2017

Je hebt helemaal gelijk Johan, goed opgemerkt en dank voor het melden. Zo gemakkelijk gaat het dus fout...Ik bedoelde van f/11 naar f/8 is 1 stop meer licht. Inmiddels heb ik het aangepast.

Johan Toren
Door

Johan Toren

op 08 Feb 2017

Peter Misschien dat ik t verkeerd gelezen heb. Maar net uitgeprobeerd op mijn camera. Bij 1 stop diafragma verkleinen, dus van 8 naar 11 verlaagt de sluitertijd met 1 stop.Met vriendelijke groet

rob snijders
Door

rob snijders

op 13 Feb 2017

hallo peter als beginner in de foto grafie heb ik heel wat uit je blog kunnen halen ga het allemaal proberen bedankt voor je berichten op je blog gr rob snijders

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 22 Feb 2017

Graag gedaan Rob. Doe er je voordeel mee! Mag ik je dan ook nog wijzen op de wekelijkse Inspiratieopdrachten? Kijk eens op https://moorfotografie.nl/inspiratieopdrachten

Francis
Door

Francis

op 16 Feb 2017

Dag Peter , Bedankt voor de goede uitleg van de belichting. Als beginner is het een duidelijke uitleg. Groetjes, Francis

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 22 Feb 2017

Fijn om te horen Francis!

peggy
Door

peggy

op 18 Feb 2017

Super opfris info over de belichtingsdriehoek . Ik moet nog steeds te veel/lang nadenken. Met jou oefen tips lukt het mij steeds beter/sneller met instellen dankjewel Peter

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 22 Feb 2017

Veel doen zorgt er voor dat je het steeds gemakkelijk kunt toepassen. Doe er je voordeel mee, Peggy!

Wim Peeters
Door

Wim Peeters

op 03 Jun 2017

Boeiend om te lezen! Super uitgelegd! En leuk om mee te spelen!

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 08 Jun 2017

Dankjewel Wim!

Irene
Door

Irene

op 03 Jun 2017

Hallo Peter.Hartelijk dank voor je bericht. De kwartjes gaan bij mij vallen het wordt mij steeds duidelijker hoe de driehoek werkt. Mvg. Irene.

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 08 Jun 2017

Super, goed om te horen. Want het is toch de basis van fotografie.

Lauran
Door

Lauran

op 03 Jun 2017

Ik begrijp niet goed hoe u erbij komt om uit te gaan van iso 400. Houdt ten alle tijde de isowaarde zo laag mogelijk dus 100 (op de duurdere camera's 50). Dat is de basis. De isowaarde gaat pas omhoog als het echt niet anders kan.

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 08 Jun 2017

Goed, ISO 200 kan ook. Maar ISO is enorm overrated. Ik zie teveel mensen worstelen met een zo laag mogelijke ISO (want ohhh anders krijg je ruis) terwijl de sluitertijden dan in de soep lopen. Dan krijg je een ruisvrije, onscherpe foto. Ik zie liever een scherpe foto met wat ruis.Ken je de materie van de belichtingsdriehoek, dan kun je hier vrijelijk mee stoeien. En ja, dan kan ik veel gevallen de ISO best wel lager.Check ook mijn video over de overwaardering van ISO: https://youtu.be/TffyQpnKGMk

O. Kleeblatt
Door

O. Kleeblatt

op 11 Nov 2019

Ik probeer een stilleven te fotograferen in 17e eeuwse stijl. Het wordt een enigzins donkere foto met Rembrandt licht. Ik gebruik een speciale foto lamp hierbij, maar ik vind het licht op de foto's te hard. Ondanks dat ik de lamp ook afdek met een doek. Is er een tip m.b.t. het instellen van de belichting op mijn camera waardoor het licht wat zachter over gaat komen?

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 11 Nov 2019

Probeer eens de oppervlakte van de lichtbron te vergroten en de lichtbron dichterbij te plaatsen. Dat geeft zachter licht.

Arida
Door

Arida

op 01 Feb 2020

Dank je,duidelijk en ik ga het uitproberen.

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 03 Feb 2020

Zeker doen, want daar leer je het meest van Arida!

Liesbeth
Door

Liesbeth

op 03 Feb 2020

Ha Peter,Dank voor je handige artikelen. Als lid van een fotoclubje voor ouderen, met elke week les van een fotograaf, heb ik al veel info. Maar om snel weer even weggezakte kennis op te halen, komen jouw tips en artikelen goed van pas.

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 03 Feb 2020

Fijn om te horen Liesbeth!

Susan
Door

Susan

op 06 Feb 2020

Hei Peter hartelijk bedankt voor je duidelijke uitleg, met name de laatste over het getallen van de diafragma in breuken te zien is een mooie duidelijke uitleg. Begin het nu eindelijk een beetje logischer wijs in te zien. dankje

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 07 Feb 2020

Fijn om te horen Susan! Wanneer je het spelletje van het diafragma eenmaal doorhebt, vergeet je het nooit meer. :-)

johan bauwens
Door

johan bauwens

op 17 Feb 2020

Heel nuttige informatie voor beginners. Ik vind echter wel dat de 'juiste' belichting subjectief is en elke fotograaf zijn eigen voorkeur heeft. Vaak zit de lichtmeter van de camera er ook naast en moet je zelf bewust over-of onderbelichten. Bij concerten onderbelicht ik altijd 1 stop, anders krijg je een grijze foto (met lange sluitertijd). Bij een witte hond in de sneeuw zou ik 2 stops overbelichten. Bij portretten van bleke mensen zou ik ook n beetje overbelichten. Keep up the good work

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 21 Feb 2020

Klopt helemaal hoor Johan. Maar ik ga uit van de basis. Van daar uit kun je je verder ontwikkelen naar de uitzonderingssituaties en je eigen smaak. :-)

Rinus Claassen
Door

Rinus Claassen

op 14 Apr 2020

Peter bedankt voor deze goede uitleg Rinus Claassen

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 14 Apr 2020

Graag gedaan Rinus!

Maes wilfried
Door

Maes wilfried

op 06 Aug 2020

Zeer nuttige informatie gebracht in een zeer verstaanbare taal. Wij,fotograafleken kunnen er alleen maar meer "pro" door worden. Bedankt Peter. Goed bezig. Groetjes uit de Belgische kempen. Wilfried

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 07 Aug 2020

Hartelijk dank voor deze mooie woorden Wilfried!

helen brink
Door

helen brink

op 07 Aug 2020

Wat een super uitleg weer, waar ik weer mee verder kan. Je legt het allemaal in makkelijke taal uit, waardoor iedereen het ook begrijpt. Bedankt hiervoor. Ik kijk al uit naar de volgende mail.

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 11 Aug 2020

Fijn om te horen Helen!

Diane Brants
Door

Diane Brants

op 11 Aug 2020

Dag Peter,Weer prachtig gedaan! Dank U Diane

Peter van Veen
Door

Peter van Veen

op 12 Aug 2020

Dankjewel Diane!

Reactie plaatsen