Voordelen van een Fullframe Camera

De huidige spiegelreflexcamera’s zijn gewoonlijk uitgerust met een APS-C formaat sensor of een grotere, fullframe sensor. Fullframe camera’s zijn normaal gesproken groter, duurder en vragen om andere, fullframe lenzen. Misschien heb jij je wel eens afgevraagd: wat zijn nu eigenlijk de voordelen van een fullframe camera? En of al die voordelen opwegen tegen het formaat en de extra kosten?

Hieronder laat ik je enkele voordelen zien die het gebruik van een fullframe camera je biedt. Vrijwel alle (analoge) 35mm camera’s waren uitgerust met een negatiefformaat van 24x36mm. Er waren uiteraard ook wel andere formaten en bijvoorbeeld een middenformaat camera gebruikte de veel grotere 120mm film. In elk geval kon je wel stellen dat 24x36mm de standaard was.

De eerste digitale spiegelreflexcamera’s stelden de makers voor een dilemma. Het was moeilijk om een sensor te produceren die vergelijkbaar was met het 35mm formaat. De beschikbaarheid van deze grote sensors was beperkt en de kwaliteit enigszins bedenkelijk. Dit was dan ook de reden waarom de cameraproducenten het APS-C sensorformaat hebben omarmd. Het APS-C formaat beslaat 15,7x23,6mm. Dit formaat was gemakkelijker te maken en bood voldoende kwaliteit aan de gebruiker.

Tegen de tijd dat de digitale technologie zo ver was ontwikkeld dat de prijzen van een DSLR betaalbaar werden, was het APS-C formaat, ook wel crop-formaat genoemd, de standaard geworden. En hoewel de meerderheid van de DSLR camera’s nog steeds voorzien is van een APS-C formaat sensor, zijn de fullframe camera’s steeds aantrekkelijker geworden voor ons fotografen. En wel om de volgende redenen:

Beeldkwaliteit

Omdat het beeld van een crop-camera verder moet worden vergroot dan dat van een fullframe camera om tot een bepaald formaat te komen, zijn afdrukken van een fullframe camera vrijwel altijd superieur. Voor kleinere afdrukken is dit natuurlijk marginaal, maar hoe groter de print, hoe duidelijker het verschil wordt.

Groter dynamisch bereik

Dynamisch bereik betekent de mogelijkheid om details vast te leggen in zowel de schaduwen als in de hooglichten. Voor ons oog is dat goed te doen, voor een camera knap lastig. Fabrikanten gebruiken diverse manieren om het beeld in de camera te bewerken, zodat het erg lastig is om het dynamisch bereik tussen verschillende merken te vergelijken. In het algemeen kun je wel stellen dat een kleinere sensor een kleiner dynamisch bereik heeft dan een grotere sensor. Dit betekent bijvoorbeeld dat afdrukken van een fullframe DSLR een beter tonaal bereik hebben.

Minder ruis in beeld

Veel fotografen denken nog dat de fabrikant onbeperkt pixels in een sensor kan plaatsen. En dat op die manier het sensorformaat los staat van het aantal pixels. In werkelijkheid bepaalt het formaat van de sensor juist de grootte van de individuele pixel. Stel dat we uit gaan van een camera van 24 megapixel. Dan heeft de fullframe camera meer plaats voor die pixels, waardoor elke pixel groter kan zijn. Een grotere pixel kan meer licht opvangen, waardoor er minder noodzaak is om het signaal elektronisch te versterken. Versterken geeft meer warmte. Meer warmte geeft meer ruis. Dus wanneer je sensors vergelijkt met hetzelfde aantal megapixel, dan zal de fullframe camera beter zijn in het beheersen van beeldruis dan de crop-camera.

Beschikbaarheid van groothoeklenzen

Een APS-C camera wordt vaak aangeduid als crop-camera, omdat de kleinere sensor een kleiner deel van het beeld kan vastleggen in vergelijking met een fullframe sensor. Met andere woorden, een APS-C sensor snijdt (croppen) een stuk uit het beeld dat een fullframe camera zou leveren.

Dit effect vergroot de effectieve brandpuntsafstand van een lens. Een 200mm lens op een APS-C camera zal ruwweg hetzelfde beeld vastleggen als een 300mm op een fullframe camera.

Op het eerste gezicht is dit natuurlijk een geweldige winst. En veel wildlife of vogelfotografen en sportfotografen gebruiken om deze reden een crop-camera. Ze krijgen hiermee een langere brandpuntsafstand zonder de noodzaak om fors te investeren in een super-telelens. Maar elk voordeel heeft een nadeel…

Deze vergrotingsfactor heeft ook effect aan de andere kant van het spectrum: de groothoek. Inmiddels zijn er wel wat merken die een speciale groothoeklens voor APS-C in het assortiment hebben. Je moet dan denken aan lenzen vanaf zo’n 10mm. Maar je zit dan al bijna tegen het spectrum van de fisheye aan…

Daarom zullen fotograferen die veelal aan de groothoekkant werken, zoals bij landschappen en interieurs de voorkeur geven aan een fullframe camera.

Kleinere scherptediepte

Soft focus, het werken met een kleine scherptediepte is erg populair. Wanneer je het onderwerp of model van de achtergrond kunt losmaken door te werken met een kleine scherptediepte, kun je heel snel en gemakkelijk de aandacht leggen waar die hoort. Er zijn een aantal factoren die de scherptediepte beïnvloeden.

Afstand tot het onderwerp is één van die factoren. Omdat de kleinere crop-sensor het beeld moet vergroten (in vergelijking met een fullframe sensor) moet je verder van je onderwerp af gaan staan om tot dezelfde compositie te komen. Daarom geeft de fullframe camera al vanzelf een kleinere scherptediepte.

Lenzen gebruiken zoals ze bedoeld zijn

Op een 35mm camera, dus ook op een fullframe camera wordt een brandpuntsafstand van 35mm gezien als groothoek, terwijl een ‘normale’ lens tussen 50-60mm zit. Een telelens begint bij zo’n 85mm. Vanwege de cropfactor zou een normale lens (kitlens, gewoonlijk 18-50mm) op een crop-camera een brandpuntsafstand van 27-75mm worden. Een extreme fullframe groothoeklens (zoals bijvoorbeeld de Nikon 14-24mm) zou je op een crop-camera slechts 21-36mm geven.

Nu denk je misschien: dat is maar een paar mm, dat betekent niet zoveel. Het tegendeel is echter waar. Het gaat om de beeldhoek. Tussen 14 en 21mm zit ‘slechts’ 7mm. Maar het betekent wel 50% minder beeld! Nu gaat het misschien op een wiskundige les lijken, dat is niet de bedoeling. Veel fotografen hebben hun favoriete lenzen (uit de analoge tijd) en kunnen die niet als zodanig op een APS-C camera gebruiken. Dit probleem wordt nog eens verergerd doordat er niet altijd een equivalente lens voor de APS-C camera voorhanden is. Een lichtsterke 50mm f/1.4 of f/1.8 is nog wel gemakkelijk te vinden, maar een 35mm f/1.4 is alweer een stuk moeilijker.

Met andere woorden, wat eerder een normale, lichtsterke snelle lens was, is nu niet zomaar voorhanden voor op een APS-C camera. Of al deze factoren voor jou relevant zijn, hangt af van je onderwerpen, je stijl van werken, je budget, etc. Voor veel fotografen biedt de APS-C camera ofwel de crop-camera meer dan genoeg kwaliteit en technische mogelijkheden. Voor anderen echter biedt de fullframe camera superieure beelden en effecten die niet mogelijk zijn met een kleinere sensor. Als je dan een keer een vette combinatie als de Nikon D4 met een Nikkor 14-24mm f/2.8 in handen hebt, dan kijk je ongeveer zo:

Natuurlijk heb ik ook weleens gewikt en gewogen en mezelf afgevraagd of ik moet overstappen naar en fullframe camera. En ondanks alle voordelen die een fullframe camera wel degelijk heeft, heb ik besloten om de komende tijd te blijven werken met de APS-C camera.

Edit: wat later in de tijd ben ik toch overstag gegaan en fotograaf inmiddels met een Nikon D500 (APS-C) èn een Nikon Z7ii (Fullframe).