Stromend Water als Melk, hoe doe je dat?

Peter van Veen

Stromend water vastleggen alsof het melk is. Hoe doe je dat toch? Dat is toch wel een veelgehoorde vraag in fotografenland. Ook tijdens mijn workshops, als ik zo’n foto laat zien, hoor ik dat soort geluiden. In denk zelfs dat iedereen die geïnteresseerd is in fotografie zich die vraag weleens gesteld heeft. Wat ik eigenlijk bedoel is het vastleggen van de bewegingsonscherpte die stromend water geeft in een lange sluitertijdfoto. Het belichten voor een langere tijd kan ongelooflijke effecten opleveren. Vooral ook omdat het een beeld schept wat wij met onze ogen niet kunnen waarnemen. Het is nu eenmaal voor veel mensen visueel aantrekkelijk. En het kan nog beter worden wanneer het correct wordt gecombineerd met een techniek als HDR.

Omdat het zo’n leuk en fraai effect is, is het vaak één van de eerste technieken die een (nieuwe) fotograaf leert. En omdat het een bekende en relatief eenvoudige techniek is, wordt de uitleg vaak over het hoofd gekeken. Het lijkt wel of men aanneemt dat iedereen wel weet hoe je dit kunt maken. Daarmee wil ik hier een verschil maken. :-) En hoewel het echt niet moeilijk is, help ik je over de eerste hindernissen heen. Hier komt ie... Wat heb je nodig:
  • Camera met lens. Uiteraard.
  • Statief. Een stevige!
  • Neutral Density (ND) Filter. Niet altijd noodzakelijk, maar het helpt je wel wanneer de omstandigheden te licht zijn.
  • Een aansprekend onderwerp.
Laten we beginnen met de camera. Je moet Manueel (PSAM) kunnen werken. Gelukkig is dat op een spiegelreflex of systeemcamera geen probleem. Op de Automaat gaat het in ieder geval niet lukken! Wat het statief betreft, die moet echt stevig zijn. Zeker als er ook nog wat wind staat. De sluiter gaat tot 30 seconden open (in dit artikel laat ik ‘bulb’ even buiten beschouwing) dus zelfs de kleinste beweging kan je foto verprutsen.
Kun je gebruik maken van een ND filter, dan kun je wat eerder op de dag (hangt af van de sterkte van je ND filters) beginnen met fotograferen. In feite is een ND filter niets meer dan donkere plaat die de hoeveelheid licht verminderd die naar binnen komt. Nu we het materiaal hebben gehad kunnen we meteen door naar de techniek. Ook dat duurt niet zolang, dus let op. De foto maken:
  • Plaats de camera op het statief.
  • Stel de zelfontspanner in op 2 seconden.
  • Zet de camera op Diafragmavoorkeuze (A of Av)
  • Bepaal de juiste compositie.
  • Stel de ISO zo laag mogelijk in. In elk geval lager dan 400 om ruis te voorkomen.
  • Start met een gesloten diafragma (hoog f-getal) en ga steeds een stop verder, zolang de lichtomstandigheden dit toelaten.
  • Vooraf scherpstellen, daarna de autofocus (AF) op Manueel zetten. Uiteraard mag je ook Manueel scherpstellen.
  • Maak de foto.
Zo simpel is het! Toch zal ik een paar zaken nog even verder uitdiepen voor de ‘beginners’. Wat bedoel ik eigenlijk met ‘een stop verder’? Dit heeft te maken met de keuze van het ‘f-getal’ op de camera. Zet de camera op de diafragmavoorkeuzestand (A of Av). Stel dan het f-getal (diafragma) in op de hoogst mogelijke waarde. Ik weet dat het onlogisch klinkt maar onthoudt dit maar: hoe hoger het getal, hoe minder licht binnenkomt.
Heb je eenmaal het gewenste diafragma gekozen, doe dan de lichtmeting. Ik ga er vanuit dat je de juiste compositie al bepaald hebt, dan is de lichtmeting nog slechts de ontspanknop half indrukken. Je zit in de beeldzoeker dan de bijbehorende sluitertijd verschijnen. Wanneer de sluitertijd korter is van 2 seconden (te zien in beeld als 2”), dan is er teveel omgevingslicht aanwezig om het water melkachtig te maken. Dan is het een kwestie van wachten tot het wat minder licht wordt. Een andere mogelijkheid is om het diafragma verder dicht te knijpen, ofwel het f-getal verhogen, ofwel een stop minder licht. Een andere optie is je toevlucht te nemen tot de ND filters. Dus alles langer dan 2 seconden is prima. En onthoudt: hoe langer de sluitertijd, hoe gladder het water wordt. Iedereen heeft hierin zijn eigen smaak, het is erg leuk om voor jezelf te ontdekken waar jouw voorkeur ligt. Je kunt zonder moeite sluitertijden hanteren tot 30 seconden. Daarna gaat de camera over op de ‘bulb’-stand en moet je zelf de sluiter openhouden. Dat gaat het gemakkelijkste met een draadontspanner, maar daar ga ik het nu niet over hebben. Dat is voor een andere keer.
En als je nu een poosje moet wachten tot het omgevingslicht minder wordt, gebruik die tijd dan om goed rond te kijken. Het zal je verbazen hoeveel verschil het kan maken door alleen al van standpunt (hoger of lager) te veranderen. Dat kan namelijk veel invloed hebben op de hoeveelheid licht die door de lens binnenkomt. Nou, dit was het eigenlijk wel. Meer valt er niet over te vertellen. Nu ligt de bal bij jou. Jij moet het gaan doen! En als je lange sluitertijdfoto’s hebt gemaakt, waarom zou je ze dan niet in de Moor Fotografie Community plaatsen?