De Basis van Belichting voor Perfecte Portretten

De wereld van (studio)belichting is voor de ene fotograaf een hele leuke en interessante uitdaging, terwijl het voor de andere een intimiderende stroom van apparatuur en een eindeloze hoeveelheid technische informatie. 

Heb jij dat nou ook weleens? Dat je wel nieuwsgierig bent naar het fenomeen belichting, maar niet goed weet waar je moet beginnen? Ik hoop je met deze informatie een klein stukje op weg te helpen in deze wondere wereld. 

Je moet wel even goed onthouden dat de info hieronder meest gericht is op portretfotografen. Wil je bijvoorbeeld meer de kant op van fashion fotografie, dan kom je al snel terecht bij de wat meer gevorderde opstellingen, natuurlijk afhankelijk van welk beeld je neer wilt zetten. Mijn tips zijn hier gericht op de beginnende portretfotograaf. 

Flitsers en Diffusers

Elke DSLR heeft boven op de camera een aansluiting zitten, die ook wel de hot shoe wordt genoemd. Dat is de plaats waar een opzetflitser (ook wel reportageflitser genoemd) geplaatst wordt. Hoewel veel camera’s ook een ingebouwde flitser hebben, wil ik het daar nu niet over hebben. Het is beter om een aparte flitser te gebruiken. 

Met een losse reportageflitser heb je niet alleen de luxe van een veel krachtiger flitser, die een betere kwaliteit licht geeft, maar ook de mogelijkheid om een diffuser te gebruiken. En, ook heel belangrijk, je kunt hiermee de flitser los van de camera gebruiken. Daar kom ik straks nog op terug. Een losse flitser is ook erg handig bij bijvoorbeeld een bruiloft of een party, etc.

Heb je ooit een losse flitser gekocht, dan heb je er misschien ook wel zo’n kleine plastic melkwit kapje bij gekregen of gekocht. Die kan boven op de flitser geplaatst worden. Dit ding werkt heel goed om het licht te verspreiden. Hierdoor heb je minder last van ongewenste schaduwen en rode ogen. Let wel op: dit ding werkt alleen maar binnenshuis.

Je kunt/moet de flitser schuin omhoog richten, zodat het licht via het plafond of een muur weerkaatst wordt naar je model. Het oppervlak dat licht geeft (het plafond of de muur) is veel groter dan de flitskop zelf. Hierdoor ontstaat een veel zachter en vriendelijker licht. Probeer het maar eens! 

Er zijn diverse soorten diffusers verkrijgbaar, in diverse prijsklassen. Wanneer je er eentje koopt, let er dan op 1) hoe diffuus je het licht wilt hebben en 2) hoe vaak je zo’n diffuser gaat gebruiken. Een voorbeeld van een wat vreemdere vorm van diffuser is de zogenaamde Lightsphere Dome. Het weegt niet veel, kan tegen een stootje, past op veel flitsers en heeft veel mogelijkheden. Nadeel: het valt op en ziet er niet echt uit. Vind ik. :-)

Reflectors

Hou je veel van natuurlijk licht, dan zal de reflector ongetwijfeld een van je favoriete onderdelen uit je fototas zijn. Deze reflectors zijn beschikbaar in veel formaten, vaak tot ruim 1 meter doorsnede. Meestal in de 5-in-1 variant: wit, zwart, goud, zilver en diffuus. Daarbij vind ik de zilveren kan de handigste. 

Nadeel van de reflector is dat iemand dat ding moet vasthouden. Soms heb je een assistent die dat kan doen, maar dat is lang niet altijd het geval. Dan kun je altijd nog een reflectorhouder kopen. Die plaats je op een lampstatief en daarin klem je de reflector vast. Het positioneren van de reflector is zo een fluitje van een cent en blijft altijd gelijk. Nadeel: het is wel windgevoelig. 

Je kunt hiermee mooie effecten verkrijgen door het beschikbare daglicht te reflecteren. Dat werkt vooral bijzonder goed wanneer je model voor de lichtbron (ook wel backlighting genoemd) staat. Door de reflector zodanig te plaatsen dat het zonlicht of daglicht wordt teruggekaatst in het gezicht. Op die manier kun je veel meer detail in het gezicht zichtbaar maken, zonder direct, hard en onnatuurlijk licht. 

Off Camera Flash

Stel dat je het wilde plan hebt om de flitser ook eens los van de camera te gebruiken. Ze kunnen tenslotte van elkaar af. Wat dan? Nou, je zult merken dat belichting met flitsers los van de camera helemaal niet zo ingewikkeld is als je misschien denkt. Je kunt daarvoor heel eenvoudig je eigen reportageflitser gebruiken, maar het verhaal gaat ook op wanneer je met speciale studioflitsers werkt. 

In elk geval zul je iets moeten hebben om de flitser aan te sturen, te triggeren. Een triggerset dus. Sommige reportageflitsers kun je aansturen door middel van de ingebouwde flitser van je camera, of via een infrarood signaal. Een radiografische trigger is echter veel betrouwbaarder. En minder ingewikkeld. 

In de basis heb je twee componenten nodig: een zender die op de camera geplaatst wordt en een ontvanger die met de flitser verbonden wordt. De zender communiceert met de ontvanger. Op het moment dat jij de ontspanknop indrukt, geeft de zender het signaal om te flitsen door aan de ontvanger en dus ook meteen aan de flitser. Hierdoor kun je de flitser plaatsen op een lampstatief. 

Accessoires als een paraplu of een softbox zijn dan heel eenvoudig te monteren, waardoor zacht en diffuus licht binnen handbereik komt. Cactus triggers zijn inmiddels een bekende naam geworden. Zelf heb ik de versies V4 en V5 en gebruik die naar volle tevredenheid. Er zijn echter wel meer merken triggers, sommigen zijn merkafhankelijk, anderen, zoals de Cactus, zijn juist merkonafhankelijk. Let daar even op als je op zoek gaat. 

Ben je ook nog op zoek naar accessoires om het licht te beïnvloeden, let dan op en weet wat je wilt. Een paraplu is er in meerdere variaties (wit, zilver, goud) en geven een wat directere vorm van licht. Een softbox daarentegen geeft een wat gespreidere vorm van licht. 

Uiteraard heb je dan nog iets nodig om de boel op te plaatsen. Een lampstatief. Die zijn er in meerdere vormen, van lichtgewicht tot studioformaat. Licht is gemakkelijk om mee te nemen, maar valt (of waait!) sneller om. Een zandzakje is geen overbodige luxe als je buiten fotografeert. En dat kan weer heel gemakkelijk met een reportageflitser, want je hebt geen stroom nodig. 

Om het lampstatief met de flitser te verbinden heb je niks extra nodig. Ga je gebruik maken van lichtvormers zoals een paraplu of softbox, dan heb je nog een verbindingsstuk nodig, ook wel een neigkop, parapluhouder of swivel head genoemd. Vaak kun je deze basiselementen ook wel als een set of kit kopen. Dat is handig zeker wanneer je pas begint. 

In het kort komt het hier op neer wat je allemaal nodig hebt:

• Triggerset – een zender en ontvanger. Check wel de comptabiliteit met je camera en flitser.
• Lampstatief
• Neigkop
• Paraplu of softbox

Off Camera Flash is een lichtgewicht en portable manier om toch een studio-achtige belichting te kunnen maken. Fotografeer je thuis of in een studio, dan gebruik je misschien liever een echte studioflitser. 

Dit zijn zomaar enkele manieren om te belichten, om er mee te beginnen en te kijken en te voelen wat jij nu zelf de prettigste manier van werken en belichten vind. Blijf hierin dicht bij jezelf en laat je niet de manier van een ander aanpraten. Doe waar jij je het beste bij voelt. Blijf gewoon nuchter nadenken, doe je research en wees niet te bang om vragen te stellen!